Giảm dần giới hạn của Phosphorus
Liên quan đến việc sử dụng dầu nhớt cao cấp cho thế hệ động cơ cũ chủ yếu xoay quanh hàm lượng PHOSPHO, là nguyên tố có trong phụ gia chống mài mòn Zinc Dialkyldithio-Phosphate (ZnDDP). Tiêu chuẩn đầu tiên ILSAC GF-1 (Hội đồng tư vấn và tiêu chuẩn dầu nhớt độc lập của Hoa kỳ, tương tự như API hay ACEA của Châu Âu) cho dầu nhớt xe tải nhẹ, xe hơi giới thiệu năm 1992 giới hạn hàm lượng phospho là 1,200 ppm (phần triệu) hay 0,12% khối lượng, bởi vì một số nghiên cứu chỉ ra rằng chính nguyên tố này là nguyên nhân làm hỏng bộ lọc khí thải. Do đó, hàm lượng phospho tối đa cho phép đối với GF-2 là 1,000 ppm năm 1996, xuống 800 ppm cho GF-4 năm 2004. Giới hạn đó vẫn giữ nguyên đối với GF-5 và GF-6
Chú giải: GF-1 tương đương API SH, GF-2 tương đương API SJ, GF-3/SL, GF-4/SM, GF-5, GF-6/SN/SN plus
Người sử dụng xe cũ lo lắng liệu không biết dầu nhớt hiện nay với mức phospho như trên đồng nghĩa phụ gia chống mài mòn ít đi liệu có đủ để bảo vệ cho động cơ? Đặc biệt là những động cơ vừa đại tu hay được sửa lại, rã máy. Đối với động cơ tải năng, dầu nhớt càng chứa nhiều hơn phụ gia ZnDDP. ZnDDP là phụ gia chống mài mòn và chống gỉ trong động cơ được sử dụng thông dụng trong hơn 10 năm qua. Thậm chí ngày nay tiêu chuẩn ILSAC cho dầu động cơ tải nhẹ và xe hơi giới hạn Phospho KHÔNG ĐƯỢC THẤP HƠN 600 ppm. Tuy nhiên, hàm lượng phospho cũng giảm đối với dầu động cơ tải nặng từ trước tới nay và giữ lại khi API CJ-4 tối đa 1,200 ppm phospho, duy trì đối với CK-4 và FA-4. Đối với tải nặng không có giới hạn tối thiểu của hàm lượng phospho.
Các nhà sản xuất dầu nhớt động cơ tải nặng phải giảm hàm lượng để đạt tiêu chuẩn Europe ACEA E6 (tiêu chuẩn năm 2016 : tối đa 800 ppm P), cùng với cố gắng sản xuất một dòng chung chung sử dụng được cho động cơ tải nhẹ (S) và tải nặng (C).
Hai năm trước, Ford khuyến cáo khách hàng không nên sử dụng API CK-4 vì liên quan đến lo ngại mài mòn. Chỉ mới thời gian gần đây, Ford cho phép sử dụng FA-4 trong một phần nhỏ các thế hệ động cơ tải nhẹ mới nhất, và CK-4 với điều kiện hàm lượng Phospho không thấp hơn 1,000 ppm.
Trên quan điểm kỹ thuật của tác giả, giảm hàm lượng ZnDDP không phải tự động ảnh hưởng đến vấn đề mài mòn động cơ. Những hợp chất hóa học khác có khả năng thay thế chống mài mòn như ZnDDP trong động cơ cũ.
Độ nhớt giảm
Xu hướng sử dụng độ nhớt thấp cũng ảnh hưởng đáng kể. Quan điểm sử dụng độ nhớt càng thấp càng tiết kiệm nhiên liệu, tại Hoa kỳ độ nhớt SAE 0W-16 được sử dụng cho tải nhẹ, tại Nhật bản SAE 0W-8 được giới thiệu trong năm nay. Dầu nhớt cho động cơ tải nặng sử dụng SAE 10W-30 hay thấp hơn.
API FA-4 cho phép sử dụng dầu động cơ có độ nhớt ở nhiệt độ cao (HTHS- High Temp High Shear) thấp, với khái niệm dầu tiết kiệm nhiên liệu. FA-4 là tiêu chuẩn API dầu động cơ tải nặng đầu tiên KHÔNG CHO PHÉP SỬ DỤNG CHO XE CŨ, KHÔNG ĐÚNG ĐỜI, bởi vì độ nhớt của dầu này rất thấp. API CK-4 được đề nghị sử dụng với tính năng ưu việt hơn CJ-4 và đặc biệt sử dụng được cho các động cơ đời cũ vì độ nhớt pha chế phù hợp hay không hạn chế như FA-4. API CK-4 được hầu hết các OEMs khuyến khích sử dụng vì tính tương thích này.
Thế hệ tiếp theo của dầu động cơ xe tải, xe ô tô được chia ra thành 2 tiêu chuẩn, với ILSAC GF-6A có thể sử dụng cho xe cũ vì không hạn chế độ nhớt (có thể pha độ nhớt cao) trong khi đó ILSAC GF-6B KHÔNG ĐƯỢC PHÉP sử dụng cho xe cũ vì độ nhớt quy định chỉ SAE 0W-16 hay thấp hơn.
Kết luận
Ở góc nhìn khác, để kết luận câu hỏi trên thì các nhà kỹ thuật yêu cầu các thử nghiệm trên động cơ, nhưng ngày nay, những thử nghiệm chỉ tiến hành trên các động cơ mới và dầu hiện tại phù hợp với kiểu động cơ này. Cứ mỗi loại động cơ có một loại dầu tham chiếu sử dụng đúng cho động cơ đó, sự phát triển của dầu gốc và phụ gia đã phá bỏ tính tham chiếu (loại dầu gốc, độ nhớt) này nên càng phức tạp hóa trong sử dụng dầu nhớt.
Do vậy, để hiểu loại dầu nhớt có sử dụng được hay không thì cần phải có chuyên gia hiểu về các loại dầu nhớt sử dụng. Việt nam, cũng như nhiều nước trên khu vực Châu á, lượng xe cũ còn lưu thông trên đường chiếm tỷ trọng không nhỏ. Thế thì vẫn phải cứ sử dụng dầu nhớt đúng với tiêu chuẩn được khuyến cáo phù hợp cho động cơ đó. Thị trường vẫn tồn tại dầu nhớt API CD, CF, CF-4 mà API đã coi là obsolete (lạc hậu). Đâu phải cứ động cơ nào cũng đổ API CK-4 hay SN cũng tốt hơn hay tăng số Kms sử dụng lên 20,000 Kms như một số hãng hiện nay giới thiệu cho khách hàng. Quan trọng là xe (động cơ) có còn tốt để sử dụng “nhớt tốt” hay không?
Mùa Noel 2018
Trương Thùy An
