Dầu nhớt cho động cơ chiếm 70% tổng sản lượng tiêu thụ dầu nhờn bôi trơn tại Việt nam. Trong đó, dầu nhớt cho động cơ xăng và động cơ diesel đều chiếm những phân khúc quan trọng. Yếu tố về kỹ thuật động cơ cũng như nhiên liệu. Cùng các tiêu chuẩn về khí thải đã ảnh hưởng rất nhiều đến công nghiệp dầu bôi trơn động cơ. Thực tế có thể sử dụng chung được cho cả hai loại động cơ (xăng, diesel). Đối với cùng một loại dầu nhớt khuyến nghị?
Như đã phân tích về đặc tính động cơ của động cơ xăng và diesel ở các bài viết trước. Có sự tương đồng về cơ cấu cơ khí nhưng lại khác nhau về nguyên tắc hoạt động. Tuy nhiên về yếu tố kỹ thuật bôi trơn cho cả hai loại động cơ này là như nhau.
Về lý thuyết: có thể sử dụng chung một loại dầu động cơ cho cả động cơ diesel và xăng.
Theo API ( Viện dầu mỏ Hoa kỳ- American Petroleum Institute) phân loại dầu nhớt cho động cơ:
+Đối với động cơ xăng: ký hiệu S (S-Service, dầu thay tại trạm bảo dưỡng, hay spark, kiểu đánh lửa trong động cơ xăng)
SA, SB, SC, SE, SF, SG, SH, SJ, SL, SM, SN
Đi từ trái qua phải, mỗi chữ cái thể hiện biểu trưng chất lượng dầu nhớt cho dòng động cơ được cải tiến theo năm. Ví dụ, SG là dầu nhớt động cơ xăng sản xuất năm 1989, SH năm 1992, SM năm 2004. Đối với dòng SA,SB,SC,SE,SF hiện nay đã quá lạc hậu do không đáp ứng yêu cầu chất lượng.
+Đối với động cơ Diesel: ký hiệu C (C-commercial, dòng vận tải thương mại, hay compression, kiểu nén nổ của động cơ diesel)
CA, CB, CC, CD(2,4), CE, CF(2,4), CH4, CG4, CI(4, plus), CJ4
Đi từ trái qua phải, mỗi chữ cái thể hiện biểu trưng chất lượng dầu nhớt cho dòng động cơ được cải tiến theo năm. Ví dụ, CF4 là dầu nhớt động cơ diesel 4 kỳ sản xuất năm 1991, CJ4 cho năm 2006.
Một số tương đồng giữa 2 loại dầu nhớt.
Thông thường, theo API và các Hiệp hội khác như ACEA, ILSAC và OEMs… đặt ra các tiêu chuẩn. Các hãng sản xuất phụ gia phải thử nghiệm các tiêu chuẩn đó trong động cơ mô phỏng. Ở môi trường phòng thí nghiệm để đo các chỉ tiêu theo quy định , kết quả phải vượt qua tiêu chuẩn quy định. Dầu nhớt cho động cơ xăng sẽ thử nghiệm một số tiêu chuẩn khác dầu nhớt cho động cơ diesel.
Ví dụ: CF-4/SG là dầu cho động cơ diesel (dòng sản xuất năm 1991) và cả xăng (dòng sản xuất năm 1989). Trong đó ưu tiên cho động cơ diesel (CF-4 đứng trước).
Điều này được giải thích là do các thử nghiệm dầu nhớt có API CF-4 trên động cơ xăng mô phỏng trong phòng thí nghiệm vượt qua các chỉ tiêu API quy định đối với dầu SG ( HTHS-High Temperature High Shear, NOACK-độ bay hơi, Sulfated Ash-tro sulfate)
Một số khác biệt giữa 2 loại dầu nhớt.
Hiện nay, với tiêu chí cho dầu động cơ: tiết kiệm nhiên liệu (sử dụng dầu độ nhớt thấp, đa cấp). Phù hợp với tiêu chuẩn về khí thải (thông thường Euro 5) khuynh hướng sự khuyến nghị sẽ CHUYÊN BIỆT. Đối với dầu nhớt 2 loại động cơ sử dụng xăng và diesel:
+ Độ nhớt động cơ xăng thường thấp hơn động cơ diesel. Một phần vì điều kiện tốc độ thực tế và tải trọng, thêm vào đó là tâm lý sử dụng. Tải nặng yêu cầu màng dầu bôi trơn dày. Nhưng thực tế, tải trọng không phụ thuộc vào màng dầu bôi trơn mà phụ thuộc độ bền của màng dầu.
+ Các yếu tố kỹ thuật phụ gia khác nhau: động cơ xăng chú ý vào yếu tố tính phân tán tốt. Trong khi đó vấn đề lưu huỳnh trong diesel lại chú ý đến tính kiềm (TBN-Total Base Nuber) trong dầu nhớt động cơ diesel. Tuy nhiên, hiện nay dầu diesel có hàm lượng lưu huỳnh khá thấp: 0,001% (Euro V). Các hãng sản xuất dầu nhớt động cơ diesel với API CH-4 và CI-4, CK-4, TBN luôn >10 mgKOH/g?
+ Bộ lọc bụi (DPF) trong động cơ diesel khắc nghiệt hơn trong động cơ xăng. Dầu nhớt sẽ bị lẫn nhiều muội than và nhiệt độ tăng cao hơn. Trong khi đó bộ lọc khí tuần hoàn EGR trong động cơ xăng tăng lượng khí nóng trong buồng đốt sẽ sinh nhiều sản phẩm oxy hoá hơn.
+ Phụ gia cho động cơ diesel chứa nhiều (Lưu huỳnh, Phốt pho) -SAPS sẽ tác động nhiều hơn cho các bộ lọc khí xúc tác loại trừ khí NOx : SCR (Selective Catalytic Reduction).
Ngoại lệ
Như vậy, hiện nay hầu hết các hãng dầu nhớt đều có sản phẩm riêng cho động cơ xăng và diesel. Đều này xuất phát từ sự nghiên cứu kỹ thuật và cân bằng lợi ích của người sử dụng. Tuy nhiên, có ngoại lệ:
Đối với các dòng xe tải thương mại, ô tô (PCMO), có xu hướng sử dụng chung dầu động cơ. Không phân biệt là động cơ xăng hay dầu diesel. Điều này lý giải một phần các hãng sản xuất dầu nhớt đã cân bằng các yếu tố ảnh hưởng. Dầu nhớt phù hợp sử dụng cả 2 loại nhiên liệu. Dầu nhớt sản xuất đáp ứng được điều kiện vận hành cũng như bảo vệ của 2 loại động cơ. Đó là đáp ứng phần cứng bao gồm cả các bộ lọc khí thải. Phần tính năng đáp ứng với màng dầu bền do sử dụng dầu gốc tổng hợp, phụ gia chuyên biệt. Tiết kiệm nhiên liệu với độ nhớt thấp cùng với khả năng chống oxy hoá là yêu cầu bắt buộc.
Tương lai sẽ áp dụng điều này cho tất cả các dòng dầu nhớt động cơ còn lại. Giải quyết nhiều yếu tố như nhiên liệu, nguyên liệu và sự nghiên cứu về cơ khí. Mặc khác tồn kho là điều kiện để đạt hiệu quả cho người sử dụng và hãng dầu nhớt.
Theo Eska Singapore, 27.05.2024, cập nhật
(Dầu nhớt của Chuyên gia)
