Dầu động cơ cao cấp đôi khi được sử dụng cho xe, động cơ cũ. Một số chuyên gia cho rằng điều này phù hợp và tương thích. Nhưng góc khuất về kỹ thuật cho thấy động cơ sẽ gặp vấn đề khi không được bảo vệ tốt nhất. Các vấn đề về tiết kiệm nhiên liệu bị đẩy lên thành tiêu chuẩn ưu tiên. Tiêu chuẩn dầu nhớt phải bắt kịp điều này. Đúng nhưng thiếu sót khi sử dụng cho động cơ cũ.
Tuổi thọ trung bình của ô tô và tải.
Tuổi trung bình của ô tô và xe tải nhẹ đang lưu thông tại Hoa kỳ là 11.7 năm. Theo số liệu báo cáo của IHS Markit trên tạp chí chuyên ngành Auto Care Association’s 2019 Digital Factbook. Gần phân nửa trong 272.3 triệu xe tải nhẹ tuổi thọ trên 11 năm. Con số tăng nhiều so với 36% trong gần thập niên vừa qua. Đó là không kể đến 5.7% (số cao nhất được thống kê năm 2013) “vụn vặt” dòng xe có tải trung bình và tải nặng chiếm 8.2 triệu xe được thay thế (quá đát-date) trong vòng 10 năm. Xe cơ giới xây dựng và cơ giới nông nghiệp còn được sử dụng lâu hơn đáng kể so với con số trung bình trên.
Theo thống kê, Việt Nam hiện đang có 60 triệu xe máy và khoảng 5,2 triệu xe ô tô đăng ký. Tuổi thọ trung bình xe tải tại Việt nam thống kê như trong bài viết: Dầu động cơ API CK-4| Thời tới?, Tức có đến 90% xe tải và đầu kéo có tuổi thọ từ 7 đến trên 20 năm.
Vấn đề.
Có rất nhiều ý kiến tư vấn, thảo luận của các “chuyên gia” trong lĩnh vực dầu nhớt. Trong đó trả lời câu hỏi:”Liệu dầu nhớt động cơ cao cấp ngày nay có bảo vệ tốt cho các động cơ cũ bao gồm xe, tàu, cơ giới…cách đây từ 20 năm, 10 năm hay 5 năm?” của người sử dụng. Các tính năng của dầu nhớt động cơ luôn phát triển “đi sau” để bảo vệ động cơ mới nhất. Theo yêu cầu của các tổ chức, hiệp hội hay các nhà sản xuất máy móc, thiết bị (OEMs). Nhà sản xuất dầu nhớt, hãng phụ gia hay OEMs biết động cơ có thể hỏng hóc liên quan đến dầu nhớt. Các hỏng hóc này nhận biết dựa trên nghiên cứu đánh giá số liệu mẫu đủ lớn.
Không có đảm bảo chắc chắn cho qui trình giải đáp câu trả lời trên. Những hỏng hóc liên quan hay do dầu nhớt khó xảy ra với dầu nhớt động cơ cao cấp hiện đại. Đặc biệt, nếu người sử dụng lựa chọn đúng độ nhớt và cấp chất lượng cho động cơ. Một yếu tố quan trọng khác là tuân thủ đúng thời gian thay dầu nhớt.
Về xu hướng thiết kế động cơ, xu hướng dầu nhớt.
Về phần động cơ, có sự thay đổi mạnh mẽ trong thời gian dài vừa qua. Ví dụ, đối với thế hệ động cơ cũ, được thiết kế và thời gian thay dầu nhớt chỉ tương đương 5,000 Kms (3,000 dặm). Nhưng thông dụng hiện nay là thế hệ động cơ với thời gian thay dầu từ 10,000-16,000 Kms (6,000-10,000 dặm). Thậm chí lên đến trên 20,000 kms (13,000 dặm) cho các loại động cơ hiện đại và điều kiện vận hành tuân thủ đúng.
Theo Gordon Farnsworth, người thực hiện đánh giá thử nghiệm ASTM Sequence V. Lliên quan đến cặn -bùn, mồ hóng và vecni-, mài mòn -trục cam và cửa nạp/xả- điều tra số liệu trong 25 năm cho biết rằng:”Thiết kế động cơ chuyển trạng thái hoạt động từ “trượt cưỡng bức” sang “lăn cưỡng bức” trên bộ truyền động cam. Những động cơ thế hệ cũ cần nhiều thời gian hơn để làm nóng so với loại hiện đại. Do đó, hiện tượng mài mòn khi khởi động hay ở nhiệt độ thấp hay xảy ra. Công nghệ động cơ tiếp tục phát triển, đỉnh cao nhất là từ 10 -15 năm qua. Tiêu thụ dầu nhớt ít hơn, đáp ứng về khí thải, ít mài mòn hơn, hiệu quả về nhiệt năng. Ít bị hòa tan nhiên liệu vào dầu nhớt để gia tăng thời gian thay dầu.
Công suất động cơ ảnh hưởng đến dầu động cơ cao cấp.
Có thể thấy rõ so sánh khi một động cơ với 4 xy lanh kèm bộ tăng áp (turbocharger). Công suất tạo ra cao hơn nhiều động cơ 8 xy lanh kiểu chữ V trong quá khứ. Vấn đề như Low-speed pre-ignition (LSPI), là một hiện tượng bất thường trong buồng đốt. Nguyên nhân do tồn tại các điểm nóng có thể gây cháy nhiên liệu trước khi có đánh lửa. Nó làm rối loạn sự điều khiển phun nhiên liệu và cháy trong động cơ. Đặc biệt khi động cơ có tải trọng cao, tốc độ chậm, công suất cao khi bộ turbocharger và kiểu phun trực tiếp (FI). Là điều kiện để thay đổi công nghệ phụ gia phù hợp với động cơ hiện đại.
Hiện nay, chỉ có một vài thị trường phù hợp các loại dầu nhớt tiêu chuẩn mới nhất (CK-4/FA-4 hay SP). Có thể dùng các loại dầu tiêu chuẩn thấp hơn để sử dụng cho các loại xe cũ. Ở Tây Âu, và thị trường mới nổi như Châu Á, Nam Mỹ các loại “dầu tiêu chuẩn mới được thay cho xe mới”. Dầu nhớt tiêu chuẩn thấp hơn được sử dụng cho động cơ đời cũ. Vậy dầu nhớt động cơ cao cấp tiêu chuẩn mới có nên sử dụng cho xe cũ?
Giảm dần giới hạn của Phosphorus
Liên quan đến việc sử dụng dầu nhớt động cơ cao cấp cho thế hệ động cơ cũ chủ yếu xoay quanh hàm lượng PHOSPHO. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng chính nguyên tố này là nguyên nhân làm hỏng bộ lọc khí thải. Do đó, hàm lượng phospho tối đa cho phép đối với GF-2 là 1,000 ppm năm 1996, xuống 800 ppm cho GF-4 năm 2004. Giới hạn đó vẫn giữ nguyên đối với GF-5 và GF-6. GF-6 tương đường API SN.
Người sử dụng xe cũ lo lắng liệu không biết dầu nhớt hiện nay với mức phospho như trên. Đồng nghĩa phụ gia chống mài mòn ít đi liệu có đủ để bảo vệ cho động cơ?. Đặc biệt là những động cơ vừa đại tu hay được sửa lại, rã máy. Đối với động cơ xe tải nặng, dầu nhớt càng chứa nhiều hơn phụ gia ZnDDP. ZnDDP là phụ gia chống mài mòn, chống gỉ trong động cơ được sử dụng nhiều trong 10 năm qua. gày nay tiêu chuẩn ILSAC cho dầu động cơ tải nhẹ và xe hơi giới hạn Phospho KHÔNG ĐƯỢC THẤP HƠN 600 ppm. Tuy nhiên, hàm lượng phospho cũng giảm đối với dầu động cơ tải nặng từ trước tới nay. Chỉ giữ lại khi API CJ-4 tối đa 1,200 ppm phospho, cũng như duy trì đối với CK-4 và FA-4.
Độ nhớt giảm
Xu hướng sử dụng độ nhớt thấp cũng ảnh hưởng đáng kể. Quan điểm sử dụng độ nhớt càng thấp càng tiết kiệm nhiên liệu, tại Hoa kỳ độ nhớt SAE 0W-16 được sử dụng cho tải nhẹ, tại Nhật bản SAE 0W-8 được giới thiệu trong năm 2018. Dầu nhớt cho động cơ xe tải nặng sử dụng SAE 10W-30 hay thấp hơn
Hai năm trước, Ford khuyến cáo khách hàng không nên sử dụng API CK-4 vì liên quan đến lo ngại mài mòn. Chỉ mới thời gian gần đây, Ford cho phép sử dụng CK-4/FA-4 trong một phần nhỏ các thế hệ động cơ tải nhẹ mới nhất. API CK-4 với điều kiện hàm lượng Phospho không thấp hơn 1,000 ppm. Đặc biệt sử dụng được cho các động cơ đời cũ với độ nhớt phù hợp không như API FA-4. API CK-4 được hầu hết các OEMs khuyến khích sử dụng vì tính tương thích này.
Kết luận
Việt nam, và nhiều nước khu vực Châu á, lượng xe cũ còn lưu thông chiếm tỷ trọng không nhỏ. Thế thì vẫn phải cứ sử dụng dầu nhớt đúng tiêu chuẩn khuyến nghị phù hợp cho động cơ đó. Thị trường vẫn tồn tại dầu nhớt API CD, CF, CF-4 mà API đã coi là obsolete (lạc hậu). Đâu phải cứ động cơ nào cũng đổ API CK-4 hay SN cũng tốt hơn hay tăng số Kms sử dụng lên 20,000 Kms. Như một số hãng hiện nay đang giới thiệu cho khách hàng. Quan trọng là xe (động cơ) có còn tốt để sử dụng “nhớt tốt” hay không? Còn động cơ cũ thì nên sử dụng dầu động cơ cao cấp nhưng tiêu chuẩn phù hợp. Dầu nhớt nhập khẩu cũng là một lựa chọn như vậy. Giá cả cũng là vấn đền cần cân nhắc!
Theo Eska Singapore, 21-1-2024
