Dầu động cơ API CK-4, được API phê duyệt năm 2016, và nhiều điều phải thay đổi kể từ đó. Số liệu sản lượng tăng nhanh chóng từ các thị trường mới nổi đặt ra nhiều câu hỏi cần thiết. Nhất là sau khi tiêu chuẩn dầu động cơ của Châu Âu ACEA năm 2022 được xem xét.
Tiêu chuẩn dầu động cơ API CK-4 là gì?
Viện dầu mỏ Hoa kỳ (API) ban hành tiêu chuẩn API CK-4 ở Bắc Mỹ năm 2016. Tiêu chuẩn này như một phiên bản nâng cấp API CJ-4 về giảm thiểu SAPS. SAPS là thành phần bao gồm “S– Tro Sulphated“, “P– Phosphorous“, “S– Lưu huỳnh“. Dầu động cơ API CK-4 mang tính bảo vệ cao hơn cho hệ thống lọc khí thải trong động cơ (After Treatment Systems) về cải thiện chống ô xy hoá.
Cùng lúc phê duyệt dầu động cơ API CK-4, API cũng phê duyệt tiêu chuẩn API FA-4. Là loại dầu có độ nhớt HTHS ( Hight Temperature High Shear) thấp với định hướng tiết kiệm nhiên liệu. Trong thời điểm đó, một số nhà chế tạo động cơ (OEMs) cũng cập nhật API FA-4. Cả CK-4 và FA-4 đều không tương thích với động cơ cũ, nên thị trường có vẻ “thờ ơ” với tiêu chuẩn này!
Nhưng tại sao phải xem xét lại API CK-4?
Kể từ khi tiêu chuẩn ban hành năm 2016, có rất nhiều sự phát triển trong thị trường dầu nhớt. Trong đó có 4 điểm lưu ý về dầu động cơ API CK-4 ra đời một cách hợp thời.
Các thị trường mới nổi siết chặt tiêu chuẩn về khí thải.
Trung Quốc và Ấn Độ là 2 thị trường lớn nhất về xe thương mại trên toàn cầu. Cả 2 thị trường đều ban hành tiêu chuẩn về khí thải để tăng chất lượng không khí. Các nhà chế tạo động cơ (OEMs) bắt buộc phải gắn các bộ lọc khí thải. Khuyến nghị sử dụng nhiên liệu (diesel) có hàm lượng lưu huỳnh thấp và dầu nhớt có SAPS thấp.
Ần Độ ban hành tiêu chuẩn khí thải Bharat Stage VI năm 2020. Trung Quốc cũng theo sau đó, năm 2021, ban hành tiêu chuẩn mới China VI a. Trong lĩnh vực máy móc cơ giới (off Road) cũng theo sau quy định khí thải tương tư như động cơ ô tô (on Road). Cho nên dầu động cơ API CK-4 như được hồi sinh là một loại dầu đáp ứng tiêu chuẩn khí thải và phát triển nhanh chóng.
Cho đến năm 2022, gần 1/3 xe tải ở Ấn Độ có tuổi đời ít hơn 3 năm. Trong khi Trung Quốc tuổi đời xe cao hơn. Tiêu chuẩn khí thải China VIb dự kiến cho cả thập kỷ nhấn mạnh khí NOx và bụi phải giảm đáng kể. Đây là tiền đề cho sự phát triển tiêu chuẩn dầu động cơ API CK-4. Không giống như Hoa Kỳ và Châu Âu, thị trường phân mảnh nhiều nhãn hiệu. Ấn Độ và Trung Quốc được dẫn dắt bởi các nhà chế tạo động cơ như FAW, Dongfeng, Tata và Ashok Leyland chính. Về lý thuyết thì công nghệ dầu nhớt API CK-4 đã áp đảo thị trường này. Nhưng các nhà chế tạo động cơ nội địa cần phải xem xét liệu sản phẩm có phù hợp với “phần cứng” của họ hay không?
Sự ra đời của Tiêu chuẩn Dầu động cơ Châu Âu ACEA 2022.
Có thể không kỳ vọng đề cập về tiêu chuẩn ACEA 2022 khi nói về API CK-4. Dầu động cơ đều mang cả 2 tiêu chuẩn này phổ biến trong phân loại. ACEA 2022 công bố tiêu chuẩn ACEA E11, gồm những thử nghiệm tương tự như API CK-4. Nhà pha chế có thời gian thử nghiệm suốt ròng rã 2 năm về kỹ thuật dầu nhớt để cập nhật những yêu cầu mới phù hợp với các tiêu chuẩn đó.
Sự thay đổi về công thức hay dán nhãn cho một tiêu chuẩn mới luôn phải trả giá. Nhưng sự tương thích cho dầu động cơ API CK-4 và ACEA E11 bắt buộc áp dụng cho các động cơ. Ít nhất là cho đến năm 2027, sẽ có thể một tiêu chuẩn mới hay quá trình đánh gía lại API CK-4 bắt đầu.
Nguồn gốc tiêu chuẩn cho động cơ máy cơ giới (off Road).
Ngành công nghiệp mỏ và xây dựng sử dụng nhiều dầu động cơ API CK-4, nhất là Úc và Nam Phi. Có sự bảo hành trong khuyến nghị của các OEMs, thiết bị cơ giới luôn luôn đắt đỏ. Cần một loại dầu động cơ hay phụ trợ đảm bảo máy móc vận hành thông suốt là mục tiêu. Đó là tiêu chí của các nhà vận hành thiết bị khai khoáng và xây dựng. Sự ra đời của dầu động cơ API CK-4 đáp ứng đủ yêu cầu của người vận hành.
Các công ty dầu nhớt có thời gian (6 năm) đối mặt với sự chống đối về tiêu chuẩn này về tính không tin cậy, ít nhất là về mặt mài mòn (hàm lượng Zn quá thấp), kể từ năm phê duyệt 2016. Hãng xe Ford (Mỹ) chỉ mới chỉ định dầu API CK-4 từ năm 2020 do lo ngại về vấn đề này. Nhưng ngược lại chính khả năng chống ô-xy hoá, chống mài mòn là điểm mấu chốt của API CK-4. Thực tiễn mở ra trong thị trường thiết bị cơ giới, CK-4 dùng ngày càng nhiều.
Giá nhiên liệu (diesel) ngày càng đắt đỏ.
Đối với những doanh nghiệp vận hành các đoàn xe (nhiều xe- fleet) thì ngoài khả năng bảo vệ động cơ. Dầu nhớt động cơ API CK-4 còn kéo dài thời gian thay dầu và tiết kiệm nhiên liệu. Điều này đạt được tiết kiệm chi phí cho toàn bộ việc vận hành (TCO- Total Cost of Ownership). Giá cả nhiên liệu lạm phát kéo theo giá dầu nhớt và các chi phí khác. Người chủ luôn quan tâm đến mức chi phí cần cắt giảm đến mức tối thiểu. Có thể sử dụng API FA-4 sẽ tiết kiệm hơn, như bài phân tích trước đây. Sử dụng độ nhớt thấp cho xe tải nặng.
Tại Việt Nam, liệu dầu động cơ nào chiếm ưu thế?
Dầu động cơ API CK-4 đúng là mở ra cơ hội. Nhưng tại Việt Nam, lượng động cơ và xe, máy cơ giới đạt chuẩn sử dụng CK-4 còn thấp. Theo cục Đăng kiểm Việt Nam, cho đến 15-03-2023, có 1,6662,082 ô tô tải, xe chuyên dùng và xe đầu kéo. Đây là xe có thể phù hợp sử dụng dầu động cơ API CK-4, không kể xe bán tải mới.Từ ngày 1/1/2022, các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 theo Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Vậy các loại xe này có phù hợp với dầu động cơ API CK-4? Không là tất cả.
Cũng theo Cục Đăng kiểm, năm 2022 có 93.762 xe tải, xe chuyên dùng và xe đầu kéo đăng ký. Và cũng trong 2022, các hãng xe bán gần 23.000 xe bán tải. Như vậy lượng xe sử dụng dầu diesel phù hợp với tiêu chuẩn khí thải Euro V ở Việt Nam khoảng 117 ngàn xe. Đây là phân khúc khả dĩ sử dụng dầu động cơ API CK-4. Lượng dầu nhớt tiêu thụ cho phân khúc API CK-4 tại Việt Nam cũng còn nhỏ. Chiếm chưa đến 5% trong lượng dầu động cơ HDEO sử dụng. Nên ở Việt Nam vẫn tồn tại một quy chuẩn dầu động cơ đốt trong quốc gia ở mức thấp trong khu vực. Thông dụng cho dầu nhớt động cơ diesel vẫn là API CI-4, API CF-4 và cả những tiêu chuẩn lạc hậu khác.
Dầu động cơ API CK-4 như là một trào lưu cho các hãng dầu nhớt áp dụng. Nhưng không phải động cơ nào cũng phù hợp với khuyến nghị dầu API CK-4. MaxPro 1 và Eska Singapore phát triển API CK-4 với độ nhớt phù hợp cho thị trường Việt Nam. Sử dụng cho đúng động cơ trang bị cho các bộ lọc khí thải hay các loại xe bán tải.
Theo Eska Singapore, ngày 14-1-2024.
