Dầu nhớt có độ nhớt thấp thường được khuyến nghị bới các Hãng chế tạo và sản xuất động cơ, dân kỹ thuật gọi là OEMs, hay nhà sản xuất thiết bị. Khoa học về bôi trơn phát triển theo sau khoa học về cơ khí, nhằm chống lại ma sát sinh ra do sự chuyển động tương đối giữa 2 bề mặt vật liệu rắn, lỏng và cả khí. Khi ngành chế tạo cơ khí càng tinh xảo thì dầu nhớt bôi trơn phải càng đáp ứng tính khắc nghiệt . Ngày nay, xu hướng tiết kiệm vật liệu, không gian nên các thế hệ động cơ ngày càng nhỏ gọn. Kỹ thuật cơ khí giúp động cơ đạt đến công suất cực hạn trong một giới hạn thể tích buồng đốt nhỏ. Dầu nhớt bôi trơn yêu cầu đạt đến tính bền của màng dầu, duy trì chế độ bôi trơn thủy động liên tục với nghịch lý là màng dầu ngày càng mỏng dần, tức độ nhớt càng thấp trong tất cả mọi điều kiện nhiệt độ…
Nghịch lý trong sự hợp lý về nhu cầu sử dụng nhiên liệu tiết kiệm hơn, nhưng nghịch lý đến phi lý khi yêu cầu bản thân dầu nhớt ở mức lý tưởng với giá thành sản phẩm ngày càng…rẻ đi!
Dầu nhớt có độ nhớt thấp bị thay thế!
Trong trường hợp thu hồi của GM xảy ra khi được khuyến nghị độ nhớt SAE 0W-20 cho các dòng xe có hiệu suất cao với trang bị turbo, nhiên liệu xăng. Được biết ở Mỹ, vận tốc lưu thông trung bình trên đường ngay cả trong đô thị khá cao. Sử dụng dầu nhớt có độ nhớt thấp tương đối hợp lý về thời tiết và tốc độ tại đây. Tuy nhiên các phân tích điều tra cho rằng hỏng hóc cơ khí thường xảy ra: mài mòn, rò rỉ dầu và có chất bẩn, nước xâm nhập chứng tỏ màng dầu không được duy trì liên tục. Một số bộ phận như trục cam, thanh truyền và các mao mạch dẫn dầu xuất hiện dấu hiệu quan ngại liên quan đến vấn đề bôi trơn thông thường.
GM khuyến nghị các dòng xe này chuyển sang sử dụng SAE 0W-40, có nghĩa rằng màng dầu mỏng bị phá hủy, cần thay thế bởi loại dầu có màng dầu dày hơn ở nhiệt độ cao. Tuy có nhiều phương án thay thế loại dầu SAE 0W-40 pha chế theo tiêu chuẩn API hay ILSAC, nhưng GM một mực chỉ tin rằng phải sử dụng tiêu chuẩn GM dexos R™, tức tiêu chuẩn của OEMs ( đây là GM). Không có nghĩa rằng các tổ chức API hay ILSAC không tin cậy nhưng trong trường hợp này không ai hiểu GM bằng chính GM !
Giải thích về dexos của GM.
Các thông số kỹ thuật dexos độc quyền của GM đã được giới thiệu để đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng toàn cầu tối thiểu cho dầu động cơ được sử dụng trong xe GM. Có nhiều tiêu chuẩn dexos đang lưu hành:
- dexos 1™ Gen 3: Đối với động cơ xăng, tương thích ngược với Gen 2; được sử dụng phổ biến nhất trong xe chở khách GM.
- dexos 2™: Chủ yếu được sử dụng trong động cơ diesel.
- dexos D™: Đối với động cơ diesel hạng nhẹ.
- dexos R™: Một thông số kỹ thuật mới nhất cho động cơ xăng hiệu suất cao, bao gồm cả những động cơ có tải trọng cao hơn hoặc trang bị turbo tăng áp.
Để được chứng nhận, các hãng pha chế dầu phải gửi công thức để kiểm tra thử nghiệm nghiêm ngặt trên động cơ và xác nhận lại bằng mô phỏng thử nghiệm trong phòng thí nghiệm. Theo các tài liệu cấp phép, chứng nhận dexos có giá lên tới 25.000-35.000 USD cho mỗi mẫu, không bao gồm chi phí R&D và pha trộn để đáp ứng thông số về tính hóa lý. Giấy phép được gia hạn hàng năm và thử nghiệm hàng loạt làm tăng thêm chi phí.
Do đó, một số thương hiệu chọn từ bỏ chứng nhận, thay vào đó dựa vào phê duyệt API hoặc ILSAC. Trong đợt thu hồi hiện tại, GM đang yêu cầu thay thế OW-40 được chứng nhận dexos R.
Tính đến giữa năm 2025, chỉ có Mobil1 xuất hiện trong danh sách người được cấp phép dexosR chính thức của GM cho OW-40. Một số thương hiệu dầu khác có thể tuyên bố khả năng tương thích, nhưng nếu không có giấy phép chính thức, chúng không đáp ứng sự chấp thuận dexosR của GM. Mobil 1, là dầu động cơ tổng hợp hoàn toàn gốc polyalphaolefin (PAO), là thương hiệu dầu nhớt hàng đầu của ExxonMobil và là công ty dẫn đầu thị trường trong danh mục dầu tổng hợp cao cấp.
Dầu nhớt có độ nhớt thấp giá như thế nào?
SAE OW-20 là sản phẩm đại chúng ở thị trường Mỹ, có sẵn và giá cả cạnh tranh. Ngược lại, dầu OW-40 thường được bán trên thị trường cho xe hiệu suất hoặc xe châu Âu và có giá cao. Giá bán lẻ cho Mobil 1 OW-40 dexosR thường rơi trong khoảng từ 12,99 USD đến 15,99 USD/lít – cao hơn gấp đôi giá của nhiều tùy chọn OW-20.
Hơn nữa, các cửa hàng thay nhớt và gara hiếm khi dự trữ OW-40 với số lượng lớn. Thế mới có cái việc thị trường dầu nhớt Mỹ lộn xộn vì thiếu nguồn cung dầu Mobil1 SAE 0W-40 trong khi các hãng khác đầy hàng SAE 0W-40 (đạt API, ILSAC).
Tác động của ngành và người tiêu dùng
Việc GM chuyển đổi thông số kỹ thuật dầu động cơ nhấn mạnh tầm ảnh hưởng của các OEM đối với toàn bộ chuỗi giá trị dầu nhờn.
Người tiêu dùng đã phải chấp nhận hậu quả: chi phí nhiên liệu tăng, giá dịch vụ cao hơn và giảm lựa chọn dầu. Đối với các phương tiện bị ảnh hưởng, hiện chỉ có dầu dexosR OW-40 được phê duyệt. Việc sử dụng dầu không được cấp phép có thể làm mất hiệu lực bảo hành.
Việc thu hồi L87. (xem bài trước) của GM đặt điểm nhấn vào cách các thiết kế động cơ hiện đại vượt qua giới hạn dung sai và cách dầu nhớt dự kiến bôi trơn. Trong khi các loại dầu nhớt có độ nhớt thấp như OW 20 vẫn được ưa chuộng để tiết kiệm nhiên liệu và khí thải. Việc thu hồi cho thấy những hạn chế khi động cơ hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt hoặc khi tính toàn vẹn của thiết bị cơ khí bị tổn hại.
Các OEM không có khả năng từ bỏ OW-20, đặc biệt là với các quy định CO2 nghiêm ngặt hơn. Nhưng giai đoạn này có thể thúc đẩy việc kiểm tra lại các khuyến nghị về độ nhớt trong các động cơ tải trọng trung bình và cao.
Kết luận và viễn cảnh áp dụng cho Việt nam.
Đối với GM, việc thu hồi này vừa là vấn đề cơ học vừa là tình thế tiến thoái lưỡng nan về nghiên cứu dầu nhớt phù hợp. Đối với ngành công nghiệp, nó làm nổi bật các tác động của sự thay đổi trong tiêu chuẩn độ nhớt của dầu – tiếp cận từ nhà máy sản xuất người tiêu dùng cuối cùng. Đây là một nghiên cứu điển hình về sự tương tác giữa thiết kế động cơ, chế độ chứng nhận, hiệu suất dầu nhớt và sự đáp ứng của thị trường.
Ở Việt Nam, xu hướng các hãng dầu nhớt cũng chạy đua khuyến nghị động cơ sử dụng dầu nhớt có độ nhớt thấp ngày càng nhiều. Một số như Motul, Castrol,…tung sản phẩm SAE 0W-20 cho các dòng xe đô thị sử dụng động cơ hybrid xem nhu hợp thời. Thế nhưng ở tốc độ lưu thông tại đô thị tại Việt nam ở vận tốc rất thấp, liệu có duy trì ở tình trạng xe luôn quá nhiệt với màng dầu cực mỏng? Theo quan điểm không hẳn dung tích xe càng nhỏ thì sử dụng dầu nhớt càng loãng. Vấn đề cần phải cân bằng các yếu tố: vận tốc, công suất, nhiệt độ, tải trọng và thời tiết…!
Hướng tích cực trong việc sử dụng dầu nhớt cho động cơ ô tô tại Việt nam là độ nhớt tiệm cận với tiêu chuẩn thế giới. Mặc dù có thể đi sau vài năm, nhưng độ nhớt SAE 5W-30 hiện tại sử dụng thông dụng cho ô tô cả động cơ xăng, xe tải nhẹ và bán tải với nhiên liệu diesel. Việt nam theo thống kê hiện tại có 6,3 triệu xe ô tô và tải, nhu cầu cho dầu nhớt ô tô và tải không suy giảm trong những năm gần đây dù nền kinh tế có chững lại trong những năm 2022-2023. Về tổng thể lựa chọn dầu nhớt theo khuyến nghị của Hãng xe (OEMs) không được xuyên suốt như ở thị trường các nước Âu Mỹ, nhưng về cơ bản nhận thức của người sử dụng đã biết lựa chọn dầu nhớt phù hợp cho động cơ xe của mình. Đối với ô tô và tải nhẹ, nên sử dụng dầu nhớt có độ nhớt thấp ở tiêu chuẩn SAE 5W-30 hay SAE 5W-40, như nhãn hiệu đến từ Singapore MAX6 5W30/5W40.
…còn tiếp: “ Tại sao dầu nhớt xe ô tô (xăng) thường sử dụng lâu hơn xe tải (diesel)?”
Xem thêm:
Khuynh hướng dầu nhớt cho ôtô nhìn từ thị trường ô tô Việt Nam (Bài 2)
Gió ở Windy City! Dầu nhớt SAE 0W-20 bị thay thế bởi SAE 0W-40 (Phần 1)
Theo ESKA Singapore, ngày 13/8/2025.